lekts №3

Эдийн засгийн онолын судлах зүйл нь:

–

Зах зээлийн аж ахуйн эдийн засгийн шинжилгээ: Энд хомсдол , сонголт гэсэн 2ойлголт голлох байр суурь эзэлнэ. Хамгийн бага зардал, хамгийн их олз гэдэгзарчим эдийн засгийн оновчтой шийдлийн суурь, мөн чанар болно. Олз, зардлынхарьцаагаар үр ашиг хэмжигдэнэ.

–

Үр ашгийг дээшлүүлэх арга механизмыг судлах явдал эдийн засгийн судалгааныгол зорилт мөн. Үр ашиг гэдэг ойлголт нөөцийн хомсдолтой холбоотой. Хэрэгцээхязгааргүй, түүнийг хангах нөөц ямагт дутагдаж байдаг болохоор байгаа нөөцөөрөөюуг яаж үйлдвэрлэвэл эцсийн өгөөж илүү байх вэ? Гэдэг асуудал эдийн засгийнсудалгааны амин сүнс байдаг.

–

Судалгааны обьектын талаас эдийн засгийг “микро эдийн засаг”, “макро эдийнзасаг” гэсэн 2 төрөлд хувааж болно. ЗЗЭЗ-ийн тодорхой субьект, жишээ нь компани,хоршоо, ХЭАА-н үйл ажиллагааны үр дүн, түүнд нөлөөлсөн хүчин зүйл, эсвэлтодорхой бараа үйлчилгээний зах зээлийн судалгааг “микро эдийн засаг” гэнэ.“Макро эдийн засаг” нь үндэсний болон дотоодын нийт бүтээгдэхүүн, мөнгөнийэргэлт, санхүүгийн нөөц, түүний хуваарилалт, ажил эрхлэлт, үнийн динамик зэрэгүзүүлэлтүүд, тэдгээрийн зүй тогтлыг судална.

–

“Макро”, “микро” эдийн засгийн судалгааг оновчтой хосолсны үндсэн дээр эдийнзасгийн бодлогын онолын үндсийг боловсруулах нь эдийн засгийн судалгааны голзорилт, судлах зүйлийн нэг мөн.Эдийн засгийн онолд шинжлэх ухааны танин мэдэхүйн өргөн хүрээтэй арга хэрэгслийгашиглана. Эдгээрийн дотроос зарим нэг нэн чухал аргуудыг авч үзвэл дараах байдалтай байна.1. Шинжлэх ухааны хийсвэрлэлийн арга. Судалгааны обьектыг онц ач холбогдолгүй, түрзуурын хүчин зүйлийн нөлөөллөөс цэвэрлэж, түүний тогтвортой, байнга илэрдэг мөн чанарыг ньсонгон авах аргыг шинжлэх ухааны хийсвэрлэл гэнэ. Хүчин зүйлийн нөлөөллийг ээлжлэн судлах,түүний хослол, ээлжлэлийн нөлөөллийг судлах асуудлыг үүнтэй хутгаж болохгүй.2. Эдийн засгийн загварчлал. Эдийн засгийн судалгааны явцад судалгааны обьектынгадаад, дотоод хүчин зүйлийн нөлөөллийн тогтвортой үйлчлэлийг олж тодорхойлох аргыг эдийнзасгийн загварчлал гэнэ. Загварчлал нь задлан шинжилж, нэгтгэн дүгнэсний үр дүнгийн илэрхийлэлбайдгаараа танин мэдэхүйн асар их ач холбогдолтой. Нөгөө талаас таамаглал гаргах, бодлогоболовсруулахад загварчлал суурь дэвсгэр нь, тулгуур нь болж өгдөг.3. Математикийн болон математик-статистикийн шинжилгээний арга. Энэ арга математик,статистикийн янз бүрийн аргуудыг хослуулан хэрэглэж эдийн засаг дахь юмс, үзэгдлийн учиршалтгааны уялдаа холбоог олж торхойлно.4. Индукци ба дедукцийн арга. Нэгжийн судалгаанаас ерөнхий рүү шилжин нийтлэг дүгнэлтхийх аргыг индукци, нийтлэг дүгнэлтээс тодорхой нэгж рүү шилжин дүгнэлт хийх аргыг дедукцигэнэ.5. Позитив ба норматив шинжилгээний арга. Эдийн засгийн юмс үзэгдлийн харилцанхолбоог байгаагаар нь илэрхийлснийг позитив шинжилгээ гэнэ. Энэ нь байгаа байдлыг баримтаархаруулна гэсэн үг. Позитив шинжилгээнээс уг юмс үзэгдлийн хамаарал ямар байх ёстойг, ямар зүйтогтолтойг тодорхойлох аргыг норматив шинжилгээний арга гэнэ.

Эдийн засгийн онолын судлах зүйл нь:

–

Зах зээлийн аж ахуйн эдийн засгийн шинжилгээ: Энд хомсдол , сонголт гэсэн 2ойлголт голлох байр суурь эзэлнэ. Хамгийн бага зардал, хамгийн их олз гэдэгзарчим эдийн засгийн оновчтой шийдлийн суурь, мөн чанар болно. Олз, зардлынхарьцаагаар үр ашиг хэмжигдэнэ.

–

Үр ашгийг дээшлүүлэх арга механизмыг судлах явдал эдийн засгийн судалгааныгол зорилт мөн. Үр ашиг гэдэг ойлголт нөөцийн хомсдолтой холбоотой. Хэрэгцээхязгааргүй, түүнийг хангах нөөц ямагт дутагдаж байдаг болохоор байгаа нөөцөөрөөюуг яаж үйлдвэрлэвэл эцсийн өгөөж илүү байх вэ? Гэдэг асуудал эдийн засгийнсудалгааны амин сүнс байдаг.

–

Судалгааны обьектын талаас эдийн засгийг “микро эдийн засаг”, “макро эдийнзасаг” гэсэн 2 төрөлд хувааж болно. ЗЗЭЗ-ийн тодорхой субьект, жишээ нь компани,хоршоо, ХЭАА-н үйл ажиллагааны үр дүн, түүнд нөлөөлсөн хүчин зүйл, эсвэлтодорхой бараа үйлчилгээний зах зээлийн судалгааг “микро эдийн засаг” гэнэ.“Макро эдийн засаг” нь үндэсний болон дотоодын нийт бүтээгдэхүүн, мөнгөнийэргэлт, санхүүгийн нөөц, түүний хуваарилалт, ажил эрхлэлт, үнийн динамик зэрэгүзүүлэлтүүд, тэдгээрийн зүй тогтлыг судална.

–

“Макро”, “микро” эдийн засгийн судалгааг оновчтой хосолсны үндсэн дээр эдийнзасгийн бодлогын онолын үндсийг боловсруулах нь эдийн засгийн судалгааны голзорилт, судлах зүйлийн нэг мөн.Эдийн засгийн онолд шинжлэх ухааны танин мэдэхүйн өргөн хүрээтэй арга хэрэгслийгашиглана. Эдгээрийн дотроос зарим нэг нэн чухал аргуудыг авч үзвэл дараах байдалтай байна.1. Шинжлэх ухааны хийсвэрлэлийн арга. Судалгааны обьектыг онц ач холбогдолгүй, түрзуурын хүчин зүйлийн нөлөөллөөс цэвэрлэж, түүний тогтвортой, байнга илэрдэг мөн чанарыг ньсонгон авах аргыг шинжлэх ухааны хийсвэрлэл гэнэ. Хүчин зүйлийн нөлөөллийг ээлжлэн судлах,түүний хослол, ээлжлэлийн нөлөөллийг судлах асуудлыг үүнтэй хутгаж болохгүй.2. Эдийн засгийн загварчлал. Эдийн засгийн судалгааны явцад судалгааны обьектынгадаад, дотоод хүчин зүйлийн нөлөөллийн тогтвортой үйлчлэлийг олж тодорхойлох аргыг эдийнзасгийн загварчлал гэнэ. Загварчлал нь задлан шинжилж, нэгтгэн дүгнэсний үр дүнгийн илэрхийлэлбайдгаараа танин мэдэхүйн асар их ач холбогдолтой. Нөгөө талаас таамаглал гаргах, бодлогоболовсруулахад загварчлал суурь дэвсгэр нь, тулгуур нь болж өгдөг.3. Математикийн болон математик-статистикийн шинжилгээний арга. Энэ арга математик,статистикийн янз бүрийн аргуудыг хослуулан хэрэглэж эдийн засаг дахь юмс, үзэгдлийн учиршалтгааны уялдаа холбоог олж торхойлно.4. Индукци ба дедукцийн арга. Нэгжийн судалгаанаас ерөнхий рүү шилжин нийтлэг дүгнэлтхийх аргыг индукци, нийтлэг дүгнэлтээс тодорхой нэгж рүү шилжин дүгнэлт хийх аргыг дедукцигэнэ.5. Позитив ба норматив шинжилгээний арга. Эдийн засгийн юмс үзэгдлийн харилцанхолбоог байгаагаар нь илэрхийлснийг позитив шинжилгээ гэнэ. Энэ нь байгаа байдлыг баримтаархаруулна гэсэн үг. Позитив шинжилгээнээс уг юмс үзэгдлийн хамаарал ямар байх ёстойг, ямар зүйтогтолтойг тодорхойлох аргыг норматив шинжилгээний арга гэнэ.

Эдийн засгийн бодлогын үндсэн зорилтуудад дараах асуудлууд орно. Үүнд:

1.

Эдийн засгийн эрх чөлөө: Аж ахуйн практикт эдийн засгийн субъектүүдэд үйл хөдлөлийнхувилбараа сонгох бололцоо олгох.

2.

Бүрэн ажил эрхлэлт: Ажилгүйдлийг ердийн түвшинд барих.

3.

Эдийн засгийн өсөлт: Бүх хүн амын амьдралын түвшин дээшлэх.

4.

Үнийн тогтвортой байдал: Ханш бууралтын эсрэг санхүүгийн тогтвортой байдлыг хангах.

5.

Хүрээлэн байгаа орчноо хамгаалах: Эдийн засгийн хөгжлийн экологийн аюулгүй байдлыгхангах.

6.

Эдийн засгийн хязгаарлал: Үнэнхээр хөдөлмөрийн чадваргүй буюу ажил олж чадахгүйхүмүүсд амьдралын хэвийн хангамж бий болгох.

7.

Шудрага татвар ноогдуулалт: Хүн амын бага орлоготой хэсэгт татварын хөнгөлөлт үзүүлэхгэх мэт.